Meahcceetikeahtta
Meahciráđđehusa meahccečuozáhagain čuovvut Meahcceetikeahta. Dat ávžžuha guolásteaddjiid ja meahccebivdiid vuhtiiváldit luonddu, earáid olbmuid sihke sállaša ja fuođđu visot doaimmainis.
Meahcceetikeahtta guolásteaddjiide
Váldde vuhtii earáid geat lihkadit luonddus
- Váldde vuhtii maiddái earáid guolásteaddjiid ja luonddus lihkadeaddjiid. Luondduáiggeájit ja guolásteapmi stáhta eatnamiin gullet buohkaide.
- Muitte buori láhttema: ”buorre beaivi, giitu ja ándagassii!”
- Ále várre báikki, muhto atte saji maiddái earáide. Váldde vuhtii dán maiddái gohttemis.
- Váldde vuhtii guollereaissus maiddái earáid geat lihkadit čáziin, dego fatnasiin johttiid ja olbmuid geat mellot.
- Go guolástat vieris čáziin, gudnejahte báikkálaš árbevieruid ja bivdinkultuvrra.
- Gudnejahte earáid guolástanvugiid, vaikko dat livččege earáláganat go du.
- Almmut meahccedárkkisteaddjái vigiin maid áicet.
Ále ludne
- Doalvvo eret dan, maid maiddái buktet. Vásttolaš guolásteaddji ii ludne.
- Čoakke gáttiin fárrui boatkanan siimmaid, fakkiid ja duhpátstumppuid. Dat dagahit váttisvuođaid lottiide ja guliide.
- Ále guođe bivdosiid gáttiide.
- Dárkkis jeavddalaččat, ahte fatnasa mohtor ja bensenlihtit leat čavdásat ja ortnegis.
- Fuolat das, ahte guliid čoalit eai hehtte loaktima.
Gudnejahte sállaša
- Ále dagat guliide badjelmearálaš gillámuša.
- Vealtte luossaguliid guolásteami liegga čáziin (badjel 20 gráđa).
- Váldde čielgasa sálašdihtomeriin. Váldde vuhtii ráfáiduhtton ja menddo unna guliid.
- Luoitte álo ráfáiduhtton guoli luovus várrugasat.
- Váldde sállašiin dušše dan mađe go áiggot atnit ávkin.
- Fuolat sálašguoli áššáigullevaš ja gudnejahtti gieđahallamis ja johtilis goddimis.
- Eastte dávddaid leavvama čázádagas nubbái earet eará desinfiseremiin guolástanbiergasiid.
- Atte sálašmáhcahaga.
- Gudnejahte sállaša maiddái sálašgovain.
-
Čuovo gállingildosa, vai guliid gođđu lihkostuvašii.
Jođe fatnasiin jierpmálaččat
- Vuhtiiváldde, ahte buot čázádagain ii oaččo guolástit fatnasis.
- Atte ráfi olbmuide geat ásset gáttis. Ále mana šiljuide.
- Seaillut fatnasa dušše lobálaš báikkiin.
Dolastala dušše lobálaš báikkiin
- Dárbbašat dolastallamii álo eananoamasteaddji lobi.
- Ále cahkket dola geainnu dahje lavdnjeeatnama ala.
- Geavat dolastallamii dušše lobálaš muoraid. Lappis, Davvebađaeatnamis, Kainuus ja Davvi-Gárjilis dolastallan lea lobálaš meahcis dušše stáhta eatnamiin. Dolastallamii sáhttá geavahit goike ovssiid, rissiid ja smávva gudduid, muhto ii sorvviid.
- Álbmotmeahcis dolastallan lea lobálaš váldonjuolggaduslaččat dušše dollasajiin.
- Dárkkis álo, leago guovllus fámus sitno- dahje meahccebuollinváruhus. Váruhusa áigge dolastallan lea lobálaš dušše stobuin ja dolastallansajiin main lea suovvabohcci.
- Muitte, ahte cahkkeheaddji vástida dolastallama dorvvolašvuođas ja dola fuolalaš jáddadeames.
Meahcceetikeahtta meahccebivdiide
Vuhtiiváldde earáid geat johtet luonddus
- Váldde vuhtii earáid meahccebivdiid ja luonddus lihkadeaddjiid. Luondduáiggeájit ja meahcásteapmi stáhta eatnamiin gullet buohkaide.
- Muitte buori láhttema: ”buorre beaivi, giitu ja ándagassii!”
- Ále várre báikki, muhto atte saji maiddái earáide. Váldde vuhtii dán maiddái gohttedettiin.
- Fuolat dorvvolašvuođas: muitte báhččindorvvolašvuođa ja rivttes vuogi gieđahallat vearjjuid.
- Gárvot nu ahte oidnot, dalle go ii leat meahcásteami dáfus vealtameahttun suddaluvvat meahccái.
- Váldde vuhtii báikkálaš sierraiešvuođaid, dego stáđásmuvvan meahcástanvugiid ja boazodoalu.
- Almmut meahccedárkkisteaddjái vigiin maid áicet.
Ále ludne
- Doalvvo eret dan, maid maiddái buktet. Vásttolaš meahccebivdi ii ludne.
- Čoakke fárrui maiddái guoros patrovnnaid. Jos dat báhcet lundui, dat hehttejit ealliid ja eará birrasa.
- Fuolat gohttenbáikki čorgadin. Buorre gohttenbáikkis eai báze luottat lundui.
Gudnejahte fuođđoealliid
- Bivdde dušše lobálaš fuođđoealliid. Čuovo šálašdihtomeari ja ásahuvvon ávžžuhusaid.
- Ále goassige báže man nu, man it leat earuhan.
- Ále dagat dárbbašmeahttun gillámuša fuođđoealliide.
- Báže doarvái lahka ja buorre sajis.
- Ane sállaša fuolalaččat ávkin.
- Váldde vuhtii maiddái dalánaga goddi ruvddiid ja gilláriid dorvvolašvuođa.
- Atte sálašmáhcahaga.
- Gudnejahte sállaša maiddái sálašgovain.
Váldde vuhtii earáid vuojedettiinat biillain
- Ále ávkkástala biilla dahje eará mohtorfievrru ávkin meahcásteamis dahje fuođđoealli čuovvumis.
- Váldde vuhtii earáid geainnu geavaheaddjiid, ále vuoje menddo fártta.
- Jos leat eahpesihkkar, gos manná geainnu ja meahci rádji, guođe biilla ja joatkke vácci.
- Ále cakka meahccebiilageainnuid. Guođe biilla geaidnogurrii nu, ahte it hehtte eará johtalusa. Váldde vuhtii earenoamážit dálvit goallosbiillaid mat fievrridit muora.
Dolastala dušše lobálaš báikkiin
- Dárbbašat dolastallamii álo eananoamasteaddji lobi.
- Ále cahkket dola geainnu dahje lavdnjeeatnama ala.
- Geavat dolastallamii dušše lobálaš muoraid. Lappis, Davvebađaeatnamis, Kainuus ja Davvi-Gárjilis dolastallan lea lobálaš meahcis dušše stáhta eatnamiin. Dolastallamii sáhttá geavahit goike ovssiid, rissiid ja smávva gudduid, muhto ii sorvviid.
- Álbmotmeahcis dolastallan lea lobálaš váldonjuolggaduslaččat dušše dollasajiin.
- Dárkkis álo, leago guovllus fámus sitno- dahje meahccebuollinváruhus. Váruhusa áigge dolastallan lea lobálaš dušše stobuin ja dolastallansajiin main lea suovvabohcci.
- Muitte, ahte cahkkeheaddji vástida dolastallama dorvvolašvuođas ja dola fuolalaš jáddadeames.
Fuolat beatnagisttát
- Fuolat beatnaga buresveadjimis maiddái meahcis. Muitte, ahte vástidat maiddái dan dagahan vahágiin. Ovddasvástádusa dáhkádus suddje beatnaga ja oamasteaddji jos dáhpáhuvvá vahát.
- Beana oažžu leat luovus dušše meahcásteami ja skuvlema áigge.
- Beatnaga skuvlemii dárbbaša eananoamasteaddji lobi. Meahciráđđehus vuovdá stáhta eatnamiidda beanaskuvlenlobiid.
- Davvi-Suomas boazodoalloguovllus meahcásteamis ávkkástallon beatnagiid ferte skuvlet boazofriddjan.
- Čielggat ovddalgihtii boazobargguid. Jos dáhpáhuvvá vahát, gánneha leat rabas ja rehálaš ja váldit oktavuođa boazoisidii.
- Gudnejahte ávžžuhusa, ja meahcástettiinat luoitte luovus dušše ovtta beatnaga hávil.